تأثیر تغییرات نرخ ارز بر مزیت نسبی صادرات پسته قبل و بعد از سال 1388

پسته یکی از محصولات صادراتی باسابقه تاریخی کشور است. پسته سهم مهمی از صادرات غیرنفتی کشور را بر عهده داشته است. ازآنجایی که واردات و صادرات هر محصولی تحت تأثیر نوسانات بازار ارزی کشور مبدأ و مقصد است، بی شک تغییرات ارزی کشور ایران طی چند سال گذشته نیز بر صادرات این محصول تأثیرگذار بوده است. هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی مزیت نسبی تولید محصول پسته در کشور با توجه به تغییرات نرخ ارز می باشد. برای محاسبه مزیت نسبی محصول پسته، شهرستان رفسنجان از استان کرمان انتخاب شد. برای جمع آوری داده های موردنیاز از دو نوع داده اولیه و ثانویه استفاده گردید. داده های اولیه تحقیق از طریق مصاحبه های فردی (دبیر انجمن پسته ایران در تهران و کرمان) و مصاحبه گروهی (اعضای انجمن پسته ایران، دفتر کرمان) جمع آوری گردید. داده های ثانویه از طریق منابع کتابخانه ای، منابع الکترونیکی و داده های موردنیاز در سازمان های زیربط (بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، وزارت جهاد کشاورزی، مرکز آمار، بانک جهانی، سازمان خواربار جهانی، اتحادیه طلافروشان، انجمن پسته ایران، مرکز تحقیقات پسته کشور، سازمان گمرک) گردآوری شده است. با توجه به شکل غالب تولید و باغداری در شهرستان رفسنجان، اقدام به تعریف مزرعه نماینده برای دوره زمانی 92-1386 شد. برای محاسبه شاخص های موردنظر، از روش ماتریس تحلیل سیاستی (policy analysis matrix) مورداستفاده قرار گرفت. با توجه به داده های ماتریس تحلیل سیاستی، شاخص های drc, npc, npci, npco, epc, nsp,scb برای سال های موردمطالعه محاسبه گردید. بررسی شاخص های مزیت نسبی تولید محصول پسته نشان داد که تولید محصول پسته تا سال 1390 دارای مزیت نسبی بوده، اما پس ازاین سال مزیت نسبی خود را ازدست داده است. لذا با افزایش نرخ ارز به مرورزمان مزیت نسبی تولید محصول کاهش یافته است. هرچند این روند باعث سودآوری خصوصی و افزایش رقابت پذیری شده است اما ازنظر اجتماعی در بهبود شرایط حاکم نقشی منفی داشته است. لذا برای جلوگیری از کاهش مزیت نسبی این محصول ارزآور، پیشنهاد می شود که جهت آگاهی کشاورزان منطقه از روش های نوین باغداری و مدیریت نهاده ها جهت کاهش هزینه های تولیدی، آموزش های ترویجی مناسب صورت گیرد. ارتقاء کیفیت و کمیت تحقیق و توسعه و فناوری های بومی در صنعت پسته به صورت کاربردی و انتقال یافته ها به مزرعه، نیاز به داشتن سند چشم انداز باند مدت توسعه پسته را نشان می دهد.